W dzisiejszym wpisie chciałabym poruszyć bardzo ważny temat, a mianowicie omówić przyczyny powstawania zniekształceń czaszek u niemowląt.

Niestety, ale z własnego doświadczenia wiem, że problem ten jest często bagatelizowany przez specjalistów i często również rodzice zbyt późno trafiają do nas fizjoterapeutów na konsultacje.  
Aby leczenie deformacji czy zniekształcenia czaszki było efektywne powinno ono nastąpić przed ukończeniem 1 roku życia dziecka. Dlaczego? Chodzi przede wszystkim o okres, w którym czaszka dziecka rozwija się najszybciej (jest to w pierwszym roku życia dziecka) oraz jest to okres, w którym dochodzi do zrostu ciemiączek dlatego też, jeśli chcemy pomóc dziecku musi to nastąpić przed ukończeniem ( maksymalnie) 14 miesiąca życia dziecka.

Jak każdy rodzic, zadajecie sobie pytanie w jaki sposób i dlaczego dochodzi do zniekształceń w obrębie czaszki? Otóż, zniekształcenia mogą pojawić się w wyniku wad rozwojowych płodu, uszkodzeń podczas porodu, ale z własnego doświadczenia mogę Wam powiedzieć, iż duży procent zniekształceń powstaje w pierwszym miesiącu życia dziecka i nie jest to związane bezpośrednio z wadami dziecka. 

Czaszka noworodka jest bardzo podatna na zniekształcenia, dlatego jako główną przyczynę deformacji czaszki (wykluczając wady wrodzone, czy brak pełnego rozwoju tonusu mięśniowego), uznaje się pozycje w jakiej dziecko spędza większość swojego czasu. 

Dla przykładu dziecko, które większość czasu ułożone jest w leżeniu na plecach będzie miało większe predyspozycje do spłaszczenia części potylicznej czaszki.

Natomiast dzieci, u których zdiagnozowano kręcz szyi, będą mieć większe predyspozycje do wykształcenia plagiocephalie, czyli sytuacji, w której dochodzi do przemieszczenia linii oczu, linii ust, linii uszu, a sama czaszka rozwija się asymetrycznie.

Tak jak wspominałam na początku wpisu, często problemy te są bagatelizowane i dzieci trafiają do nas zbyt późno.  Zniekształcenia czaszki niosą ze sobą wiele powikłań i nie chodzi tutaj o względy estetyczne. Zniekształcenia czaszki z przesunięciem linii oczu i dużą asymetrią mogą ograniczać pole widzenia. Przesunięcia boczne żuchwy wywołują problemy z dysleksją. Nieleczone zniekształcenia czaszki rzutują na posturę dziecka oraz w późniejszych latach mogą wpływać na powstawanie skolioz.

Leczenie zależy przede wszystkim od stopnia zniekształcenia, rodzaju deformacji oraz zaburzeń rozwojowych.

Ja w swojej pracy wykorzystuje techniki bazowane na osteopatii oraz metodę Bobath w przypadku zaburzeń rozwojowych. 

Bardzo często w przypadku dużych deformacji konieczne jest założenie ortezy czaszkowej (kask) ale decyzje o jego założeniu opiera się na obrazie rezonansu, pomiarach czaszki i wielkości stopnia deformacji.

Czytając ten wpis zastanawiacie się pewnie, jak w takim razie uchronić swoje maleństwo?

Jeśli w przypadku zniekształceń lub deformacji nie mamy jednocześnie do czynienia z wadami rozwojowymi, to naprawdę kilka ważnych nawyków podczas zwykłej pielęgnacji malucha może skutecznie pomóc. 

Narodowy Instytut Dziecka zaleca, aby każdy maluszek spędzał minimum 30 minut na brzuchu dziennie.  Podczas fazy czuwania możecie również układać wasze maleństwo na boku pod waszym czujnym okiem (aby, uniknąć śmierci łóżeczkowej przez uduszenie). Pamiętajcie, że w pierwszych tygodniach życia dziecka będzie to niemożliwe, aby przebywało ono przez 30 minut na brzuchu bez przerwy dlatego zaleca się, aby podczas każdej toalety pozostawić dziecko przynajmniej na te kilka minut w pozycji leżenia na brzuchu.

Podczas karmienia starajcie się zmieniać strony, tak aby wasze maleństwo nie przyzwyczajało się tylko do jednej ze stron.  To samo się ma do sytuacji, jeśli zasypiacie ze swoim maleństwem.
Jeśli w pokoju w którym śpi dziecko znajduje się lampka lub cokolwiek innego, co może przykuć jego uwagę to należy zmienić jej położenie. Uważajcie również na karuzele i lampki zawieszone nad łóżeczkiem dziecka. Często wszystkie te zabawki zawieszone są zbyt wysoko i w efekcie dziecko dźwiga główkę do przerostu. Wszelkiego rodzaju zabawki powinny być umieszczone mniej więcej na wysokości pępka dziecka, tak aby patrzyło przed siebie a nie do góry.

Tych kilka rad naprawdę może skutecznie zapobiec powstawaniu zniekształceń czaszek u dzieci.

Sytuacja staje się poważniejsza w momencie, gdy mamy problemy rozwojowe, czy deformacje wrodzone. Bardzo często też na zniekształcenia czaszki narażone są wcześniaki z racji tego, że ich tonus mięśniowy nie rozwinął się jeszcze do momentu przyjścia na świat (tonus mięśniowy rozwija się do 36 tygodnia ciąży). Tonus mięśniowy można powiedzieć, że jest podstawą naszego funkcjonowania. Dzięki niemu możemy się poruszać, zmieniać pozycje, jednym słowem funkcjonować. W sytuacji, kiedy ten tonus mięśniowy jest osłabiony lub jest podwyższony utrudnia nam to poruszanie się, wykonywanie podstawowych czynności życia codziennego. Właśnie dlatego wcześniaki urodzone w 28, 29, 30 tygodniu ciąży są to dzieci wiotkie, u których dość szybko dochodzi do spłaszczenia czaszki.

W przypadku dużych zniekształceń stosuje się kaski (na okres około 3 miesięcy). U dzieci z problemami rozwojowymi czy wcześniaków dodatkowo stosuje się leczenie metodami neurorozwojowym jak BOBATH czy VOJTA. Natomiast u wcześniaków jeszcze przebywających na oddziałach neonatologicznych stosuje się pozycjonowanie.

Myślę, że tym wpisem troszkę Wam pomogłam zrozumieć, że zniekształcenia czaszki to poważny problem, który trzeba leczyć.
Jeśli macie podejrzenia, że ten problem dotyczy Waszego dziecka udajcie się do pediatry, fizjoterapeuty czy osteopaty, którzy na postawie obliczeń, wymiarów czaszki i testów ocenią czaszkę Waszego dziecka.